SİBERZORBALIK

SİBERZORBALIK

SİBER ZORBALIK NEDİR?

Siber zorbalık, “bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak bir birey ya da gruba, özel ya da tüzel bir kişiliğe karşı yapılan teknik ya da ilişkisel tarzda zarar verme davranışlarının tümüdür.”

SİBER ZORBALIK ÇEŞİTLERİ NELERDİR?

Arıcak’a (2011) göre iki çeşit siber zorbalık bulunmaktadır bunların özellikler

Elektronik zorbalık (electronic bullying): Kişilerin şifrelerini ele geçirmek, web sitelerini heklemek, spam içeren mailler göndermek ya da bulaşıcı mailler göndermek gibi teknik olayları içerir.  Elektronik zorbalık bireysel yapılabileceği gibi birçok kişi tarafından organize bir şekilde aynı anda da yapılabilir. Ddos denilen bu tür saldırıların hedefi sistemi kullanılamaz hale getirmektir. Bu tür saldırılar kişilerin sahip olduğu web sitelerine yapılabildiği gibi büyük kurum ya da devletlere ait yazılım ya da sitelere de yapılmaktadır. Bu saldırılar donanım ve yazılımlara direk olarak etkide bulunurken, dolaylı olarak kişilerin duygularına da etki etmektedir.
Birde  olayın daha çok psikolojik yönünü içeren elektronik iletişim (e-iletişim) zorbalığı (e-communication bullying) vardır bu türde ise  bilgi ve iletişim teknolojilerini kullanarak kişileri sürekli rahatsız etme (cyber-stalking), kişilerle alay etme, isim takma, dedikodu yayma, internet üzerinden kişiye hakaret etme ya da kişinin rızası olmadan fotoğraflarını yayınlama gibi ilişkisel saldırı davranışlarını içerir. Bu da direk olarak duyguları etkilemektedir.

SİBER ZORBALIK ARAÇLARI NELERDİR?

Siber zorbalığın elektronik posta, SMS, anlık mesajlama, sosyal paylaşım siteleri, sohbet odaları, anket siteleri ve bloglar gibi çeşitli araçlarla yapılıyor.

GENELLİKLE KİMLER SİBER ZORBALIĞA BAŞVURUR?

   Yapılan araştırmalar siber zorbalığın yaygınlığı konusunda değişik bulgular ortaya koymaktadır. Kızların sergilediği dedikodu, başkası hakkında söylenti çıkarma gibi davranışlar kızların siber zorbalığa daha fazla başvuracağı düşünülmüştür. Ancak Slonje ve Smith (2008) siber zorbalığa başvurma konusunda kızların ve erkeklerin arasında bir fark bulunmadığını belirtmişlerdir.

    Arıcak ve diğerleri ise erkeklerin kızlardan daha fazla siber zorbalığa başvurduğunu söylemişlerdir. Ergenliğin başlarında çok az bir oranla başlayan siber zorbalık 14 -15 yaşlarına gelindiğinde bir artış gösteriyor. Bildiğimiz geleneksel zorbalık yaşa bağlı artışta azalırken siber zorbalık ise tam tersi bir şekilde yaş arttıkça artıyor. Bunun sebebi de teknolojik araçlara ulaşmanın kolaylaşması ve teknolojiyi etkin bir şekilde kullanabilmektir.

SİBER ZORBALIĞIN NEDENLERİ?

   Siber zorbalığa başvuranların nedenleri arasında eğlence amaçlı zorbalık, intikam alma, bireyin kendini kötü hissetmesi sonucunda zorbalığa başvurması gibi bahaneler bulunmaktadır. Siber zorbalığın yaygınlaşması konusunda bilişim ve iletişim teknolojilerine kolay ulaşma ve zorbaların kimliklerini kolayca gizleyebilmesi de en önemli nedenler arasındadır.

   Lenhart (2007) tarafından yapılan bir araştırmaya göre gençlerin siber zorbalığı tercih etmesine yol açan nedenler; sanal ortamda tehtitkar ve aşağılayıcı materyalleri çoğu kişiye çabuk bir biçimde iletmenin mümkün olması, bu tür materyallerin web sitelerinde ve sosyal paylaşım sitelerinde başka kişilerin görebileceği şekilde uzun süre paylaşılması, dijital teknolojinin bu materyalleri kopyalaması ve kopyalanan materyallerin uzun süre saklanmasını mümkün kılması ve zorba kişinin davranışlarının sorumluluğunu almaması olarak belirtilmiştir.

    Kowalski ve diğerlerinin(2008) yaptığı araştırmaya göre gençleri siber zorbalığa iten nedenler ise şöyle belirtilmiştir; kişinin saldırganca davranmaktan haz alması, arkadaşları arasında saygınlık kazanma çabası, gerçek hayatta davranışa dökemediği saldırgan davranışları sanal ortamda gerçekleştirme, kendine kötüm davranan kişilerden sanal ortamda intikam alma isteği, sert ve soğukkanlı görünme isteği, yakalanma riskinin geleneksel zorbalıktakinden daha az olması ve mağdurla yüz yüze iletişim kurmanın ortadan kalkmasıdır.

SİBER ZORBALIĞIN ETKİLERİ NERLERDİR?

     Siber zorbalık hem zorbalar hem de mağdurlar üzerinde önemli sorunlara yol açmaktadır. Yapılan araştırmalarda siber mağdurların aileleriyle duygusal bağlarının zayıf olduğu bununda siber zorbalık yapmayı üç kat artırdığı belirlenmiştir.

      Araştırmalarda siber zorbalar arasında madde kullanımı ve başkalarının eşyalarına zarar verme gibi suç içerikli eylemlerin yaygın olduğu görülmüştür.

      Yoğun bir biçimde siber zorbalığa maruz kalmanın okuldan kaçma, okulu bırakma, okula silah getirme ve tutuklama gibi davranışlara ve psikolojik bunalımlara neden olduğu belirlenmiştir. Bir araştırmaya göre siber zorbalığa maruz kalmanın okula silah getirmeyi sekiz kat artırdığı belirtilmiştir. Ayrıca siber mağdurların aileleriyle yetersiz duygusal bağ kurdukları ve alkol ve uyuşturucu kullanımının yaygın olduğu görülmüştür.

 SİBER ZORBALIKLA BAŞAÇIKMA YOLLARI?    

  Siber zorbalık günümüz koşulları içinde kaçınılmaz görünse de aslında bu tip zorbalığa maruz kalmadan yapılabilecek hukuki işlemler olabildiği gibi zorbalığa maruz kaldıktan sonra da yapılabilecek hukuki şeyler var. Anayasamızın 20.maddesine göre açıkça herkes, özel ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip ve kimsenin gizliliğine dokunulamaz. Ayrıca Medeni Kanun da kişilik haklarının korunmasını düzenliyor. Yani kişinin gizliliğine ya da kişilik haklarının ihlaline yönelik teşebbüslerde hukuki olarak işlem başlatmak herkesin en doğal hakkıdır. Hukuki olarak yapılması gerekenler aslında çok kolay

Şöyle sıralayabiliriz:

1)İlk olarak Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulunup ilgili sitenin geliştirmiş olduğu kötüye kullanımı bildirme sistemini işletime sokulmalı.

2)Kişilik haklarını ihlal eden içeriğin yabancı bir web sitesinde bulunması kişiyi asla caydırmamalıdır.

3)İnternet ortamındaki içerik sebebiyle eğer herhangi bir ihlal varsa, öncelikle bu içeriği sağlayan içerik sağlayıcısına, eğer buna ulaşılamıyorsa söz konusu içeriğin yer aldığı siteyi barındıran yer sağlayıcısına başvurmalıdır.

Tabi bunlar siber zorbalığa maruz kaldıktan sonra yapılacaklar eğer zorbalık tehdit ini azaltmak istiyorsak birçok kurumun sağladığı güvenli internet uygulamasına bağlı içerik filtreleme imkânı ile bazı zararlı içerik ve tehditlerden korunabiliriz.

SİBER ZORBALIK ÖRNEKLERİ

AVUSTRALYA’nın Melbourne kentinde yaşayan 14 yaşındaki Türk kızı Şeniz Erkan, kendisine ait sosyal paylaşım sitelerindeki hesaplarına girerek tehdit ve saldırılarda bulunan “sanal zorbaların” baskısına dayamayıp, geçen hafta intihar etti.

Avustralya’da, sosyal paylaşım sitelerindeki hesaplarına dadanan kişilerin baskı ve tehditleriyle hayatı kâbusa dönen lise öğrencisi Şeniz Erkan, kendini bir trenin altına atarak can verdi. Bunun üzerine Avustralya Başbakanı, benzer ‘sanal zorbalıklar’la savaş için, 125 milyon dolarlık kaynağın kullanımı talimatı verdi.

Kıbrıslı Türk aile şaşkın

Avustralya’da yaşayan Kıbrıslı Türk Erkan ailesi için, küçük kızları Şeniz’in intiharı beklenmedik bir anda geldi. Geçen çarşamba evinin yakınındaki demiryolunda trenin önüne atlayarak intihar eden Şeniz’in babası Şenol Aykut, “Hiçbir şeyden şüphelenmedik. Çok canlı, neşeli ve normal bir yaşamı vardı. Anneler, babalar evlatlarınıza dikkat edin. Sanal zorbaları, kızım intihar edene kadar duymamıştım. Bize anlatmadı” dedi.
Avustralya televizyonlarının günlerdir haber yaptığı olayla ilgili konuşan Şeniz’in ağabeyi Aykut Erkan, “Facebook dahil tüm hesaplarına girmişler. Onun adıyla herkese iğrenç mesajlar atmışlar. Cep telefonuna da tehdit, baskı mesajları gelmiş” diye konuştu. Şeniz’in okulu Taylors Lakes Müdürü Geoff Pell de, polisin geniş bir soruşturma yürüttüğünü söyledi. Bu bağlamda, Şeniz’in bir süredir bazı öğrencilerin “kabadayılıklarıyla” baskı altında olduğu iddiası da inceleniyor.  

Dünya da her saniye de 3,5 milyon yeni tehdit üretiliyor. En son yapılan saldırılarda 68bin kredi kartı,50 bini ABD de yaşayanlara ait 859 bin e-posta adresi,50 bin telefon numarası ve 860 bin şifre ortalığa saçıldı. Farklı ülkelerde de örnekleri çok fazla Vermont’ta 13 yaşındaki çocuğun sınıf arkadaşları tarafından aylarca zorbalığa maruz kaldıktan sonra kendini asarak intihar etmesi, sanal tehditlerin ne kadar ciddi boyutlara ulaşabileceğinin en acı göstergesidir. Sadece yurt dışında değil ülkemizde de sanal tehdit yüzünden geçtiğimiz yıl bir üniversite öğrencisi kedi adında alınan sahte bir Facebook hesabı üzerinden yanlış bilgiler aktarılmasından dolayı intihar etmiş, bitkisel hayata girmişti.

DEĞERLENDİRME SORULARI 


1)Siberzorbalık nedir?

2)Genelikle hangi yaş grupları siberzorbalığa başvurur?

3)Siberzorbaların özellikleri nelerdir?

4)Siberzorbalara karşı alınabilecek tedbirler nelerdir?

5)Sibermağdurların yapması gerekenler nelerdir?

6)Aşağıdakilerden hangisi siberzorbalık araçlarından değildir?
   a)e-posta  b)telefon  c)twitter  d)msn  e)facebook

7)Aşağıdakilerden hangisi siberzorbalığın nedenlerinden değildir?
   a)Ruhsal bozukluklar  b)Aileden kopukluk  c)Eğlence  d)İntikam alma  e)Fobi 

8)Aşağıdakilerden hangisi sibermağdurların yapması gerek-enlerden biridir?

   a)Siber zorbalığa başvurmak
   b)Siber zorbayı illegal yollarla bulmaya çalışmak
   c)Savcılığa başvurmak
   d)Odasına kapanıp ağlamak 
   e)İntihar etmek 
9)Gençleri siberzorbalığa iten nedenlerden değildir?

   a)Yüz yüze iletişim kuramama problemi
   b)Kontrol kurmayı amaçlama
   c)Haz alma 
   d)Saygınlık kazanma 
   e)Üniversite kazanma isteği
10)Siberzorbalık aşağıdaki eylemlerden hangisini kapsamaz?

  a)Başkalarının kişisel resimlerini kullanma
  b)Başkalarının şifrelerini kırma 
  c)Web-camlerden mahrem resimler çekme
  d)Başkalarının e-postalarını okuma 
  e)Kendi sosyal paylaşımlarını takip etme 


TARTIŞMA SORULARI


1)Herkesin içinde bir siber zorbalık var mıdır?
2)Siber zorbalık sizce gelecekte ne boyutlara ulaşır?

Kaynakça
Yeni bahar dergisi - sayı 47,Kaplan,T